Dlaczego cukrzyk powinien szczególnie dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu.

Spis treści:

1. Zapotrzebowanie na wodę.
2. Odwodnienie.
3. Odwodnienie a cukrzyca.
4. Dlaczego warto pić wodę?

Zapotrzebowanie na wodę.

Zapotrzebowanie na wodę można obliczyć korzystając z jednego
z poniższych wzorów³:

• Zapotrzebowanie na wodę = 1 ml wody / 1 kcal wartości energetycznej diety
• Zapotrzebowanie na wodę = 30 ml wody / 1 kg masy ciała

Należy jednak pamiętać, że zależy ono od wielu czynników, jak: skład diety, temperatura otoczenia, klimat, aktywność fizyczna, a także stosowanie niektórych leków¹. Około 20% ilości wody jest przyjmowana z pokarmami. Zalecane ilości płynów wypijanych
w ciągu doby (bez wody przyjmowanej z potrawami) dla osób żyjących w umiarkowanej temperaturze, dostosowane do masy ciała
i aktywności fizycznej, przedstawiono w tabeli²:

W przypadku osób z cukrzycą istnieje zwiększone zapotrzebowanie na wodę w porównaniu do osób zdrowych. Precyzyjne określenie odpowiednich ilości może być wyzwaniem, ponieważ podobnie jak
u osób bez cukrzycy, zależy to od wielu czynników.

Szacowane średnie zapotrzebowanie na wodę u diabetyków wynosi około 30-35 ml na każdy kilogram masy ciała i nie powinno być niższe niż 1,5 litra dziennie. Warto jednak pamiętać, że osoby
z cukrzycą często są bardziej narażone na odwodnienie, zwłaszcza w przypadku wysokich poziomów glukozy we krwi. Hiperglikemia może prowadzić do zwiększonej diurezy, co może skutkować utratą wody i elektrolitów.

Odwodnienie.

Organizm człowieka nie może magazynować większej ilości wody, dlatego musi być ona stale dostarczana, aby funkcjonował prawidłowo. Utrata wody następuje wraz z potem, moczem, kałem
i wydychanym powietrzem. Latem oraz podczas intensywnego wysiłku fizycznego utrata wody z potem przez skórę jest większa, dlatego należy zwiększyć spożycie płynów^2,4 . Jeżeli podaż wody jest mniejsza niż jej utrata, dochodzi do odwodnienia, które może objawiać się pogorszeniem wydolności fizycznej, zmęczeniem, rozdrażnieniem, bólem głowy, wzmożonym pragnieniem, utratą apetytu, zaburzeniami koncentracji ^1,2. Pierwsze objawy odwodnienia pojawiają się już w momencie, kiedy deficyt płynów w organizmie wynosi ok. 1%, jeśli przekroczy 8%, może stanowić stan zagrożenia życia.

Najprostszym sposobem kontroli stanu nawodnienia organizmu jest obserwacja zabarwienia i ilości oddawanego moczu. Powinien on mieć barwę słomkową. Już zmiana na kolor zbliżony do soku jabłkowego oznacza zbyt małą podaż płynów w ciągu doby⁵.  Mała ilość moczu o ciemniejszym zabarwieniu moczu świadczy
o odwodnieniu organizmu.

Odwodnienie a cukrzyca.

Zapotrzebowanie na wodę u diabetyków jest podobne, jak u osób zdrowych, jednak osoby chorujące na cukrzycę powinny przykładać szczególną uwagę do odpowiedniego nawodnienia. Poniżej tłumaczymy dlaczego.

Wysoki poziom cukru we krwi sprzyja odwodnieniu, ponieważ organizm starając się pozbyć nadmiaru glukozy, uruchamia ośrodek pragnienia i zwiększa filtrację nerkową, co skutkuje zwiększonym wydalaniem moczu⁶.

Odwodnienie wpływa również na zwiększenie stężenia glukozy we krwi, a należy pamiętać, że m.in.  hiperglikemia jest przyczyną powikłań cukrzycy. Z powyższych względów osoby chorujące na cukrzycę powinny pamiętać o prawidłowym nawadnianiu i regularnej kontroli poziomu glukozy we krwi.

Przypominamy:

Zalecana przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne częstość samokontroli glikemii przy użyciu glukometru⁷:

Dlaczego warto pić wodę?

Najlepszym źródłem uzupełniania płynów jest woda, gdyż nie zawiera ona węglowodanów. Ponadto wspomaga odchudzanie, co jest niezwykle ważne dla diabetyków, którzy często zmagają się ze zbyt wysoką masą ciała. Badania wykazały, że przyjmowanie odpowiedniej ilości płynów przyspiesza odchudzanie oraz ułatwia utrzymanie prawidłowej masy ciała. Wynika to ze zwiększonego,
w wyniku spożycia płynów, wydatku energetycznego, zmniejszenia apetytu przez wypijaną wodę oraz zastępowania wodą napojów zawierających cukier⁵.

Aby utrzymać właściwy poziom nawodnienia organizmu zaleca się spożywać płyny w jednorazowo mniejszych ilościach, ale często. Butelkę lub szklankę z wodą najlepiej trzymać w zasięgu wzroku – wiele osób przyjmuje niewystarczające ilości płynów, gdyż sięgają po nie dopiero, gdy odczuwają pragnienie, a to już świadczy o lekkim odwodnieniu^2,4.

Piśmiennictwo:

1. Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., Charzewska, J. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (Vol. 83). Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny. Warszawa 2020.
2. Stanowisko Zespołu Ekspertów: Rola prawidłowego nawodnienia w zdrowym żywieniu oraz pożądane zmiany zwyczajów Polaków dotyczące spożycia płynów. Żywienie Człowieka i Metabolizm. 2017; XLIV(4):182-185.
3. Orysiak J., Młynarczyk M., Zalecenia na temat prawidłowego stanu nawodnienia wśród pracowników. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2022.
4. https://pulsmedycyny.pl/objawy-i-skutki-odwodnienia-930619
5. https://www.mp.pl/nadwaga-i-otylosc/ekspert/odpowiedzi/247441,dlaczego-w-trakcie-diety-redukcyjnejpodkresla-sie-znaczenie-wypijania-odpowiedniejilosci-plynow,1
6. https://diabetyk.org.pl/woda-i-cukrzyca/
7. Zalecenie kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą 2023. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2023.