Cukrzyca a dieta wegetariańska.

Spis treści:

1. Ogólne zalecenia dietetyczne.
2. Wpływ sposobu żywienia na ryzyko wystąpienia cukrzycy.
3. W jaki sposób dieta o małej zawartości tłuszczów, oparta na produktach roślinnych, wpływa na kontrolę glikemii?
4. Prawidłowo zbilansowana dieta roślinna.

Ogólne zalecenia dietetyczne.

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) w swoich zaleceniach stwierdza, że jednym z priorytetów leczenia cukrzycy, niezależnie od jej typu, powinno być utrzymywanie prawidłowej masy ciała osoby z cukrzycą². Zgodnie z wytycznymi PTD ogólne cele leczenia dietetycznego w cukrzycy obejmują uzyskanie i utrzymanie²:

• prawidłowego stężenia glukozy w osoczu krwi, w celu prewencji powikłań cukrzycy;
• optymalnego stężenia lipidów i lipoprotein w surowicy;
• optymalnych wartości ciśnienia tętniczego krwi, w celu redukcji ryzyka chorób naczyń;
• pożądanej masy ciała.

Aby to osiągnąć, osoby z cukrzycą powinny przestrzegać takich samych zasad  prawidłowego żywienia, jak osoby zdrowe z uwzględnieniem dodatkowo²:

• kontrolowania wielkości spożywanych porcji;
• kontrolowania ilości spożywanych węglowodanów;
• ograniczenia spożycia żywności zawierającej węglowodany łatwo przyswajalne,
• regularnego spożywania posiłków, w tym śniadania;
• wolnego tempa spożywania posiłków.

Nie ma diety uniwersalnej dla wszystkich osób z cukrzycą. W leczeniu cukrzycy mogą być stosowane rożne modele żywieniowe, które zakładają znaczący udział warzyw nieskrobiowych, maksymalne ograniczenie cukrów dodanych oraz rafinowanych zbóż, a także zwiększenie udziału żywności minimalnie przetworzonej². Dieta wegetariańska również wpisuje się w te założenia.

Wpływ sposobu żywienia na ryzyko wystąpienia cukrzycy.

W diecie opartej na produktach roślinnych posiłki zawierają na ogół mniej kalorii, tłuszczów nasyconych i cholesterolu. Osoby stosujące taką dietę mają mniejszy wskaźnik masy ciała (BMI), niż osoby jedzące mięso. Stosowanie diet roślinnych wiąże się również z większym spożyciem błonnika, potasu oraz witaminy C³. Wyniki badań wskazują, że wraz ze wzrostem spożycia produktów zwierzęcych, zwiększa się częstość występowania cukrzycy (od 2,9% wśród wegan do 7,8% wśród osób, które nie ograniczały spożycia produktów zwierzęcych)³. Ponadto badania prowadzone w grupie osób z cukrzycą typu 2 wykazały poprawę poziomu glikemii i profilu lipidowego wśród osób na diecie roślinnej. Obserwowano również zmniejszenie zapotrzebowania na leki obniżające poziom cukru³.

W jaki sposób dieta o małej zawartości tłuszczów, oparta na produktach roślinnych wpływa na  kontrolę glikemii?

Produkty roślinne zawierają mniej tłuszczów, zwłaszcza nasyconych, a więc mają niższą kaloryczność, co wpływa na redukcję masy ciała oraz poprawę wartości hemoglobiny glikowanej.  Zmniejszenie ilości tłuszczów w diecie zwiększa insulinowrażliwość, co poprawia tolerancję węglowodanów. Ponadto prawidłowo zbilansowana dieta roślinna bazuje na węglowodanach o małym indeksie glikemicznym, z ograniczeniem spożycia produktów
o wysokim indeksie glikemicznym³.

Prawidłowo zbilansowana dieta roślinna.

Powodzenie stosowania diety wegetariańskiej zależy od jej prawidłowego zbilansowania. Posiłki wegetariańskie powinny być tak urozmaicone, aby dostarczały wszelkich niezbędnych składników odżywczych. W celu zapewnienia odpowiedniego poziomu białka należy stosować roślinne zamienniki mięsa, w łagodniejszych formach wegetarianizmu produkty nabiałowe a czasem nawet mięso (semiwegetarianizm). Przy odpowiedniej ilości warzyw, owoców i produktów zbożowych w diecie nie powinny występować niedobory witamin i składników mineralnych¹.

Dietom wegetariańskim, oprócz wielu korzyści zdrowotnych, zarzuca się często ryzyko powstawania niedoborów żywieniowych. Dotyczy to zwłaszcza witaminy B12, witaminy D, żelaza i wapnia. W przypadku, gdy nie eliminuje się z diety wszystkich produktów pochodzenia zwierzęcego, a jedynie ogranicza spożycie mięsa, ryzyko to maleje⁴.

Potencjalnym problemem dla diabetyków może być fakt, że z powodu braku mięsa, dieta wegetariańska  zawiera więcej kalorii pochodzących z węglowodanów, niż z białka, co może skutkować efektem odwrotnym do zamierzonego, czyli hiperglikemią. Dlatego tak ważne jest odpowiednie zbilansowanie diety⁵.

Odpowiednio zbilansowana dieta wegetariańska może być stosowana przez osoby chorujące na cukrzycę. Model żywienia oparty na produktach roślinnych i niskiej zawartości tłuszczów, zwłaszcza w połączeniu z aktywnością fizyczną, pomaga w  wyrównaniu poziomu glukozy we krwi i zapobieganiu niekorzystnym następstwom cukrzycy.

Źródła:

1. Pyrzyńska E., Dieta wegetariańska w świetle zasad prawidłowego odżywiania–postawy i zachowania wegetarian w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 2013, 906 (06): 27-36.
2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022 Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Curr. Top. Diabetes, 2022; 2 (1): 1–134
3. Trapp C., Levin S., Przygotowanie do zalecania diet opartych na produktach roślinnych w celu zapobiegania i leczenia cukrzycy, Diabetologia po Dyplomie 2012, 9 (2), 33 – 40
4. https://dietetycy.org.pl/semi-wegetarianizm/
5. https://cukrzycapolska.pl/rodzaje-diet/dieta-wegetarianska/