Spis treści
- Typy i przyczyny cukrzycy
- Uwarunkowania genetyczne w dziedziczeniu cukrzycy
- Jak obniżyć ryzyko zachorowania na cukrzycę?
Typy i przyczyny cukrzycy
Wskutek mechanizmów zachodzących w organizmie diabetyka – niezależnie od typu cukrzycy, która została u niego zdiagnozowana – dochodzi do przewlekłego zaburzenia gospodarki węglowodanowej. W konsekwencji procesów związanych z autoagresją dochodzi do niszczenia przez układ immunologiczny komórek beta wysp trzustkowych odpowiadających za wydzielanie insuliny. W efekcie ilość wydzielanego hormonu zmniejsza się i już w krótkim czasie jest niewystarczająca do prawidłowej regulacji stężenia glukozy we krwi. Prowadzi to do stanu hiperglikemii, który utrzymuje się w organizmie przez długi czas, powodując zaburzenia funkcji wielu organów oraz pogorszenie samopoczucia chorego.
W poradniach diabetologicznych diagnozuje się różne typy cukrzycy. W zależności od wieku pacjenta, czy symptomów choroby, stwierdza się, z jakim typem mamy do czynienia w konkretnym przypadku. O ile przykładowo cukrzycę typu 2 wykrywa się przeważnie u osób dorosłych, tak cukrzyca typu 1 występuje częściej u dzieci i młodzieży. Różne typy choroby mają różne przyczyny. W przypadku cukrzycy typu 1, typu LADA oraz typu MODY, dużą rolę odgrywa genetyka.
Uwarunkowania genetyczne w dziedziczeniu cukrzycy
Wielu świeżo zdiagnozowanych diabetyków często zadaje sobie pytanie o to, czy cukrzyca jest dziedziczna. Odpowiedź brzmi – i tak, i nie. Aby wyjaśnić tę kwestię, należy rozpocząć od przypomnienia, że proces, w wyniku którego dochodzi do rozwinięcia się u nas choroby jest złożony. Jak to wygląda w praktyce?
Jeżeli w naszej rodzinie – szczególnie tej najbliższej – mamy diabetyka, istnieje duża szansa na to, że odziedziczyliśmy predyspozycje do tej choroby. Nie jest to jednak jeszcze równoznaczne z samą cukrzycą. Aby choroba się u nas rozwinęła, musi pojawić się tzw. czynnik wyzwalający. U różnych osób czynniki te mogą być zupełnie inne, jednak przeważnie zaliczamy do nich m.in.:
- nagły i silny lub przewlekły stres,
- infekcje wirusowe (różyczka, cytomegalia, świnka, Coxsackie B),
- niedobory w organizmie (w szczególności witaminy D3),
- długotrwałe osłabienie organizmu np. w wyniku zbyt małej ilości snu i intensywnego trybu życia,
- przyjmowanie niektórych leków (m.in. glikokortykosteroidy, nieselektywne β-blokery),
- nadwagę lub otyłość (w przypadku cukrzycy typu 2),
- wiek.
Połączenie czynnika genetycznego z czynnikiem wyzwalającym może zapoczątkować w naszym organizmie proces autoimmunologiczny, w wyniku którego rozwinie się u nas cukrzyca. Jeżeli zaobserwujemy objawy cukrzycy u dzieci, oznacza to, że najprawdopodobniej odziedziczyły one po nas genetyczną predyspozycję, a także wystąpił czynnik wyzwalający tę chorobę już w młodym wieku.
Jak obniżyć ryzyko zachorowania na cukrzycę?
Czy cukrzyca jest dziedziczna? Wiemy już, jaką rolę w zachorowaniu na tę chorobę odgrywa czynnik genetyczny. Jeżeli nie pojawi się u nas czynnik bezpośrednio przyczyniający się do wywołania procesu autoimmunologicznego będącego bezpośrednią przyczyną choroby – możemy żyć w doskonałym zdrowiu nawet wówczas, gdy mamy genetyczne predyspozycje do cukrzycy.
Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że wśród czynników środowiskowych przyczyniających się do rozwoju choroby istnieją takie, których trudno jest nieraz uniknąć. Jednym z nich jest wszechobecny dzisiaj stres – zarówno ten długotrwały, jak i silny, pojawiający się w wyniku np. traumatycznego wydarzenia. Nie jesteśmy oczywiście w stanie przewidzieć przyszłości i uchronić się w porę przed tym szkodliwym czynnikiem – jednak możemy zacząć wprowadzać niewielkie zmiany w naszej codzienności, np. praktykować techniki związane z uważnością (ang. mindfullness). Nie zapominajmy, że zdrowy i aktywny tryb życia jest najlepszym sposobem na obniżenie ryzyka zachorowania na cukrzycę.
Bibliografia:Polish Diabetes Association. 2021 Guidelines on the management of patients with diabetes. A position of diabetes Poland. Clinical Diabetology, 2021, Vol. 10, No. 1