Spis treści:
Objawy cukrzycy
Cukrzyca, zaburzenie metabolizmu glukozy charakteryzujące się hiperglikemią, może pojawić się u dziecka w każdym wieku, a zapadalność na tę chorobę u dzieci do 5. roku życia bardzo szybko wzrasta1,2. U dzieci i młodzieży mogą występować różne rodzaje cukrzycy, wymagające dokładnej diagnostyki i odpowiednich metod leczenia. Charakterystyczne objawy, które powinny zwrócić uwagę opiekunów, to:
- wzmożone pragnienie i picie dużej ilości płynów,
- wielomocz (częste oddawanie dużych objętości moczu, także w nocy),
- chudnięcie,
- narastające osłabienie,
- niechęć do zabawy lub gorsze wyniki w nauce,
- nadmierna senność2,3.
Cukrzyca typu 1
Najczęstszą postacią cukrzycy u dzieci w wieku powyżej 6. miesiąca życia jest cukrzyca typu 1 o podłożu autoimmunologicznym2. Wynika ona ze znacznego niedoboru insuliny spowodowanego samozniszczeniem wysp trzustkowych produkujących ten hormon. Wydzielana przez tzw. komórki β wysp trzustki insulina jest hormonem niezbędnym do wykorzystywania przez różne tkanki organizmu glukozy z pożywienia, a także do produkcji białka
i tłuszczu niezbędnych zwłaszcza rosnącemu organizmowi2. U dzieci i młodzieży procesy niszczenia komórek β przebiegają na ogół gwałtownie, powodując charakterystyczne, wymienione wyżej, objawy. Dość często zdarza się, że pojawiają się one w czasie lub bezpośrednio po przebytej infekcji np. układu oddechowego2.
Insulinooporność, zespół metaboliczny, cukrzyca typu 2
Gwałtowny wzrost liczby otyłych dzieci powoduje, że coraz częściej stwierdza się u nich insulinooporność, czyli stan zmniejszonej wrażliwości tkanek docelowych na insulinę, pomimo jej prawidłowego lub zwiększonego stężenia
w surowicy krwi4. Zjawisko to stanowi czynnik łączący otyłość z rozwojem zaburzeń metabolicznych i cukrzycy typu 24. Insulinooporność leży u podstaw rozwoju zespołu metabolicznego, którego występowanie do niedawna opisywano wyłącznie u osób dorosłych4,5. Mianem zespołu metabolicznego określa się szereg współwystępujących czynników ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia rozwoju cukrzycy typu 2 i miażdżycy, a w ich następstwie chorób sercowo-naczyniowych6. U otyłych dzieci coraz częściej obecne są zaburzenia gospodarki lipidowej, nadciśnienie tętnicze
i zaburzenia tolerancji glukozy, czyli komponenty zespołu metabolicznego5. U 2/3 nastolatków z nadwagą lub otyłością stwierdza się co najmniej jeden z tych elementów, a u prawie 1/3 z nich można rozpoznać pełny zespół.
Nie tylko zespół metaboliczny, ale i rozwinięta cukrzyca typu 2, której występowanie jeszcze do niedawna kojarzyło się
z osobami w starszym wieku, coraz częściej dotyczy młodych ludzi. Badania wykazały, że częstość występowania tej choroby znacząco wzrosła wśród dzieci i młodzieży w różnych krajach na świecie w ostatnich latach4,7.
Trzeba zwrócić uwagę, że zwiększenie częstości występowania cukrzycy typu 2 u młodzieży jest związane z długoterminowymi skutkami dla zdrowia dotkniętych tą chorobą osób, jak i dla systemów opieki zdrowotnej. Wczesne wystąpienie cukrzycy typu 2 oznacza równocześnie wcześniejsze wystąpienie poważnych powikłań tej choroby, jak obwodowa polineuropatia cukrzycowa (uszkodzenie obwodowego układu nerwowego), retinopatia cukrzycowa (uszkodzenie siatkówki oka), miażdżyca naczyń sercowo-naczyniowych, nefropatia cukrzycowa (uszkodzenie nerek), nadciśnienie tętnicze7.
Monogenowe postacie cukrzycy
Dzięki rozwojowi badań genetycznych i immunologicznych można bardziej precyzyjnie diagnozować u dzieci rodzaj cukrzycy. Obecnie wiadomo, że niektóre postacie cukrzycy u dzieci mają inne podłoże niż cukrzyca typu 18. Są to postacie cukrzycy uwarunkowane wystąpieniem mutacji w obrębie jednego genu. Najczęstszą postacią genetycznie uwarunkowanych defektów komórek β trzustki jest grupa zaburzeń określana jako MODY (maturity-onset diabetes of the young). Jest to rzadko występująca postać cukrzycy (ok. 2% wszystkich przypadków). Występuje ona w młodym wieku, typowym dla cukrzycy typu 1, ale charakteryzuje się przebiegiem klinicznym podobnym do cukrzycy typu 2. Charakterystyczne dla tej postaci jest rodzinne występowanie cukrzycy bez towarzyszącej otyłości8. Cukrzyca MODY jest dziedziczna, ujawnia się najczęściej między 10. a 30. rokiem życia. Znanych jest kilka jej rodzajów. Najczęściej występuje MODY 2, która ma łagodny przebieg i charakteryzuje się niewielkim zwiększeniem stężenia glukozy na czczo występującym przez całe życie i nie prowadzi do rozwoju przewlekłych powikłań, a leczenie polega na stosowaniu diety cukrzycowej. Jednak inne odmiany cukrzycy MODY mogą powodować powikłania, a w ich leczeniu konieczne są leki przeciwcukrzycowe, czasem insulina9. Rozpoznanie cukrzycy u niemowląt do 6. miesiąca życia wymaga wdrożenia diagnostyki genetycznej w kierunku cukrzycy monogenowej8.
Cukrzyca wtórna
U dzieci i młodzieży mogą występować również zaburzenia tolerancji glukozy powiązane z innymi chorobami określane mianem cukrzycy wtórnej9. Towarzyszyć może ona chorobom endokrynologicznym, a także niezwiązanym z układem hormonalnym – chorobom trzustki, chorobom genetycznym oraz immunologicznym. Cukrzyca wtórna może również wystąpić jako skutek stosowania niektórych leków, jak glikokortykosteroidy doustne.
Wśród chorób niezwiązanych z układem hormonalnym zwraca się uwagę na występowanie cukrzycy u młodocianych pacjentów z mukowiscydozą. W związku z postępem medycyny i coraz dłuższym przeżyciem chorych, u coraz większej liczby tych pacjentów spotyka się różnego stopnia zaburzenia tolerancji glukozy8. Cukrzyca powiązana z mukowiscydozą jest najczęstszym powikłaniem choroby podstawowej, zarazem często nie dając wyraźnych objawów. Utrata masy ciała, uczucie zmęczenia i częste infekcje są charakterystyczne dla samej mukowiscydozy i mogą nie być kojarzone z cukrzycą, natomiast wzmożone oddawanie moczu i nadmierne pragnienie pojawiają się stosunkowo późno. Cukrzyca zatem może się rozwijać skrycie, dlatego zaleca się rutynowe coroczne badanie w kierunku cukrzycy (doustny test obciążenia glukozą) u wszystkich dzieci z mukowiscydozą od 10. roku życia10.
Glikogenozy
Glikogenozy, czyli choroby spichrzeniowe glikogenu (GSD), to grupa rzadkich chorób metabolicznych należących do wrodzonych wad metabolizmu. U osób zdrowych węglowodany z pokarmów rozkładane są do glukozy, która po wchłonięciu do krwi jest wykorzystywana na bieżące potrzeby organizmu, a nadmiar gromadzony jest pod postacią glikogenu w wątrobie i mięśniach. Przy spadku stężenia glukozy we krwi, pobierana jest ona z zapasów glikogenu. Organizm osoby chorej na GSD nie może w ten sposób wykorzystać glikogenu, a jego nadmierne nagromadzenie powoduje uszkodzenia wątroby lub mięśni, w tym serca11.
Każdy typ glikogenozy obciążony jest innymi powikłaniami. U większości pacjentów występują ciężkie hipoglikemie, dlatego konieczna jest regularna kontrola stężenia glukozy we krwi. Aby utrzymać normoglikemię, uniknąć powikłań
i zapewnić prawidłowy rozwój pacjentów stosuje się leczenie dietetyczne, przy pomocy diety bogatobiałkowej
z ograniczeniem węglowodanów. W zależności od typu glikogenozy i masy ciała, jako dodatek do diety doustnej stosowana jest surowa skrobia kukurydziana, tak długo aż stężenie glukozy ulegnie normalizacji na dłuższy czas. Powolny rozkład skrobi w przewodzie pokarmowym zapewnia utrzymanie stałego stężenia glukozy we krwi. Konieczne jest również regularne spożywanie posiłków przez całą dobę11.
Glukometr Glucomaxx® BT
Podstawowym urządzeniem pomagającym w zarządzaniu chorobami związanymi z metabolizmem glukozy u dzieci
i młodzieży jest glukometr. Propozycją stworzoną specjalnie na potrzeby młodszych pacjentów jest glukometr Glucomaxx® BT. Glucomaxx® BT to dokładny i precyzyjny system monitorujący poziom glukozy we krwi. To wyjątkowo dyskretny glukometr – idealny dla młodych Pacjentów, a dzięki uchwytowi na smycz trudno go zgubić. Posiada jeden przycisk ustawień dzięki czemu jest intuicyjny i łatwy w obsłudze, a podświetlana szczelina pomiarowa umożliwia wykonanie pomiaru nawet w mało sprzyjających warunkach. Glukometr Glucomaxx® BT posiada wbudowany moduł Bluetooth, zapewnia to możliwość przesyłania danych do bezpłatnej aplikacji Zdrowiej i dzięki temu lepszą kontrolę choroby12. Więcej o glukometrze Glucomaxx® BT dowiesz się tutaj: https://genexodladiabetyka.pl/glukometry/glucomaxx-bt/. Polecamy!
Świadomość charakterystycznych dla dzieci objawów cukrzycy jest kluczowa dla odpowiednio szybkiego podjęcia działania i zdiagnozowania dziecka w kierunku ewentualnych chorób związanych z metabolizmem glukozy.
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/cukrzyca/72410,cukrzyca-u-dzieci
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/61196,cukrzyca-czy-nawet-male-dziecko-moze-zachorowac
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/cukrzyca/73612,cukrzyca-typu-1-o-podlozu-autoimmunologicznym
- Krawczyk, M., Rumińska, M., Czerwonogrodzka-Senczyna, A., Pyrżak, B.; Insulinooporność u dzieci i młodzieży–przyczyny, powikłania i metody rozpoznania. Paediatrics & Family Medicine/Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2021, 17 (4): 303 – 309
- Zachurzok-Buczyńska, A., Małecka-Tendera, E. Zespół metaboliczny u dzieci i młodzieży. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 2005, 1(3): 13-20.
- https://diabetyk24.pl/blog-section/zasady-odzywiania/zespol-metaboliczny-jak-go-rozpoznac-i-leczyc
- Oleksy, P. T., Pytlarz, A. Cukrzyca typu 2 u dzieci i młodzieży–nowe wyzwanie w praktyce klinicznej. Lek w Polsce, 2023, 391(12): 38-44.
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/cukrzyca/73666,inne-choroby-zwiazane-z-zaburzeniem-metabolizmu-weglowodanow
- https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/MODY/65892,cukrzyca-mody
- https://przegladpediatryczny.pl/a2813/Cukrzyca-zwiazana-z-mukowiscydoza—–wspolczesne-standardy-diagnostyki–rozpoznawania-i-leczenia–Cystic-fibrosis-related-diabetes—–contemporary-standards-of-diagnosis-and-treatment—.html
- https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/glikogenozy-rzadkie-choroby-metaboliczne/
- https://genexo24.pl/produkt/glukometr-glucomaxx-bt/
Glucomaxx® BT – System monitorujący stężenie glukozy we krwi; Importer oraz podmiot prowadzący reklamę: Genexo Sp. z o.o.; Producent: TaiDoc Technology Corporation; Autoryzowany Przedstawiciel w UE: MedNet EC-REP GmbH
*Aplikacja Zdrowiej nie jest wyrobem medycznym.
DIA/08.2024/07
To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.*